Türkiye’de yüksek din öğretimi kurumları üzerine, kendi kadim tarihî akışına eşlik eden çok sayıda akademik çalışmanın gerçekleştirilmiş olduğu bilinen bir vakıadır. Bu çalışmalarda yüksek din öğretimi kurumları; amaçları, programları, istihdam alanları ve sorunları başta olmak üzere akademisyenler tarafından farklı yönleriyle ele alınmıştır. Bu makalede, akademisyenlerin ortaya koyduğu görüşlerden farklı olarak, ilahiyat fakültesinin hedef kitlesi olan öğrencilerin fakülte programına ilişkin algılarını metaforlar yoluyla incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Trabzon Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2018-2019 akademik yılında 4. sınıfı tamamlama aşamasında bulunan 73 öğrenci (...) oluşturmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından hazırlanan “İlahiyat Fakültesi Programına İlişkin Metaforik Algı Formu” kullanılmış, çözümlenmesinde içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Geçerli kabul edilen 65 formdaki metaforlar, ortak özellikleri bakımından yedi kategoride sınıflandırılmıştır. Yüzde ağırlığına göre katılımcıların en büyük oranının ilahiyat fakültesi programına ilişkin algılarının programın işlevselliği (%29,23) ile içerik ve kapsamının genişliği/derinliği (%23,08) yönünde olduğu tespit edilmiştir. Bulgular bölümünde, her kategori kapsamındaki algı, arka planındaki nedenlerle birlikte katılımcı ifadeleri eşliğinde incelenmiştir. (shrink)

Bu makalede Giritli Sırrı Paşa’nın (1844-1895) Şerhu’l-Akāid Tercümesi analiz edilmektedir. Makalede öncelikle Sırrı Paşa’nın entelektüel arka planı ve diğer eserlerine değinilerek tercüme tarihsel bağlamına yerleştirmeye çalışıldı. Özellikle mütercimin kelâm tasavvurunu yansıtan mukaddime kısmına dikkat çekildi. Mâtürîdî kelâmına dair klasik bir metnin on dokuzuncu yüzyıl Osmanlı okuyucusu için Şerhu’l-Akāid’in diğer şerh ve haşiyelerindeki farklı yorumları içerecek şekilde tercümenin nasıl genişlediği gösterildi. Tercümede farklı görüşlerin bir araya toplanması, aynı mesele karşısında farklı yaklaşımların birbirleriyle karşılaştırılabilmesini sağlamaktadır. Sırrı Paşa sadece metni tercüme edip diğer (...) yorumları nakletmekle kalmamış, kendi yorumlarını da ortaya koymuştur. Bu nedenle bu tercümeyi “yorumlu tercüme” olarak adlandırmaktayız. Örnek olarak bu çalışma Mâtürîdî ve Eşʿarî ekolleri arasındaki temel ihtilaflardan biri olarak görülen irâde-i cüzʾiyye kavramı üzerine odaklanmaktadır. Sırrı Paşa ve faydalandığı kaynaklardan Cevdet Paşa bu meselede Mâtürîdî görüşü benimsemişlerdir. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie i analiza różnic między ustanawianymi przez miasta na prawach powiatu jednostkami pomocniczymi (osiedla, dzielnice) a podziałami przestrzeni miast stosowanymi przez uczestników rynku nieruchomości. Te różnice są bowiem dobrym wskaźnikiem odmiennych perspektyw: administracyjnej, stosowanej przez jednostki samorządu terytorialnego, i perspektywy życia codziennego mieszkańców, do której blisko jest podziałom stosowanym przez rynek nieruchomości. Dobre zrozumienie tych różnic, a w konsekwencji lepsze rozumienie funkcjonalnych podziałów miasta, daje władzom lokalnym szansę na lepsze prowadzenie zadań z zakresu polityki przestrzennej, mieszkaniowej (...) czy transportowej, a także tworzenie lepszych warunków partycypacji społecznej. Badane zagadnienie wpisuje się w podejmowaną od czasów szkoły chicagowskiej tematykę morfologii miasta, a także w badania nad znaczeniem przestrzeni w tworzeniu i wykonywaniu polityk publicznych. Badanie oparto na zestawieniu podziałów administracyjnych 19 miast na prawach powiatu województwa śląskiego z używanymi na lokalnych rynkach nieruchomości nazwami poszczególnych części miasta innymi od określeń administracyjnych. Analiza tych różnic prowadzi do wskazania ich głównych przyczyn: traktowania przez mieszkańców podziału administracyjnego jako sztucznego, wyróżniania przez perspektywę rynkową najbardziej prestiżowych pod względem mieszkaniowym części miasta, ale także miejsc o obniżonej jakości zasobów mieszkaniowych, jak również podkreślania przez nią złożoności dużych jednostek osiedlowych, budowanych w różnym okresie, z mieszkaniami różnej jakości. Te rezultaty potwierdzają możliwość stosowania informacji pochodzących z rynku nieruchomości do analizy podziałów przestrzeni miasta na użytek polityk publicznych. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie i analiza różnic między ustanawianymi przez miasta na prawach powiatu jednostkami pomocniczymi (osiedla, dzielnice) a podziałami przestrzeni miast stosowanymi przez uczestników rynku nieruchomości. Te różnice są bowiem dobrym wskaźnikiem odmiennych perspektyw: administracyjnej, stosowanej przez jednostki samorządu terytorialnego, i perspektywy życia codziennego mieszkańców, do której blisko jest podziałom stosowanym przez rynek nieruchomości. Dobre zrozumienie tych różnic, a w konsekwencji lepsze rozumienie funkcjonalnych podziałów miasta, daje władzom lokalnym szansę na lepsze prowadzenie zadań z zakresu polityki przestrzennej, mieszkaniowej (...) czy transportowej, a także tworzenie lepszych warunków partycypacji społecznej. Badane zagadnienie wpisuje się w podejmowaną od czasów szkoły chicagowskiej tematykę morfologii miasta, a także w badania nad znaczeniem przestrzeni w tworzeniu i wykonywaniu polityk publicznych. Badanie oparto na zestawieniu podziałów administracyjnych 19 miast na prawach powiatu województwa śląskiego z używanymi na lokalnych rynkach nieruchomości nazwami poszczególnych części miasta innymi od określeń administracyjnych. Analiza tych różnic prowadzi do wskazania ich głównych przyczyn: traktowania przez mieszkańców podziału administracyjnego jako sztucznego, wyróżniania przez perspektywę rynkową najbardziej prestiżowych pod względem mieszkaniowym części miasta, ale także miejsc o obniżonej jakości zasobów mieszkaniowych, jak również podkreślania przez nią złożoności dużych jednostek osiedlowych, budowanych w różnym okresie, z mieszkaniami różnej jakości. Te rezultaty potwierdzają możliwość stosowania informacji pochodzących z rynku nieruchomości do analizy podziałów przestrzeni miasta na użytek polityk publicznych. (shrink)

Artykuł jest próbą analizy pojęcia „wstępnego rozumienia”, i stanowi próbę odtworzenia i wyjaśnienia hermeneutyki Arendt, tzn. zrozumienia, o ile to możliwe, problemu wiedzy w sensie w jakim rozumie ją Arendt, na historycznym i filozoficznym gruncie jej myśli. Dokonanie tego zwrotu w hermeneutyce polityki Arendt, a ściślej w jej epistemologicznym aspekcie związanym z pojęciem „wstępnego rozumienia” możliwe stało się na tle odkrycia przez Heideggera „prestruktury rozumienia”.

Poniższa dyskusja odbyła siȩ we wrześniu 2018 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Skupiła zarówno badaczy problematyki polityki senioralnej, ekspertów, analityków. Dyskusjȩ moderował i zaplanował Andrzej Klimczuk, zwi¸a}zany z SGH, natomiast zaproszenie do dyskusji przyjȩli: Barbara Szatur-Jaworska, polityk społeczny i gerontolog z Uniwersytetu Warszawskiego, Paweł Kubicki, ekonomista, SGH, Marek Niezabitowski, socjolog z Politechniki Śl¸a}skiej, Ryszard Majer, polityk społeczny, Agnieszka Cieśla, architektka i urbanistka, Politechnika Warszawska, Marzena Rudnicka, fundatorka oraz prezeska Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej. Paneliści podczas dyskusji analizowali nastȩpuj¸a}ce zagadnienia: (...) I. pocz¸a}tki polityki senioralnej, jej definiowanie, dokumenty strategiczne państwa, II. rola samorz¸a}dów w animowaniu działań w obrȩbie polityki senioralnej oraz organizacji pozarz¸a}dowych, III. powstanie i rola ustawy o seniorach, IV. zróżnicowanie środowiska osób w wieku senioralnym, V. działania w innych krajach w obrȩbie polityki senioralnej, VI. zmiany w świadomości społecznej, ewolucja postaw wobec osób starszych, starości, starzenia siȩ, VII. rynek produktów i usług dla seniorów, VIII. aktywność seniorów, formalna i nieformalna, infrastruktura aktywności, IX. mieszkalnictwo dla osób starszych i starzej¸a}cej siȩ ludności X. rola państwa i samorz¸adu w polityce senioralnej, dialog z władz¸a, partnerstwo publiczno-prywatne, XI. wyzwania i kierunki rozwoju polityki senioralnej, XII. deficyt usług opiekuńczych XIII. polityka senioralna i emerytalna, XIV. konwergencja i dywergencja w polityce senioralnej. ** The following discussion took place in September 2018 at the Warsaw School of Economics. It focused on both senior politics, experts, and analysts. The discussion was moderated and planned by Andrzej Klimczuk, associated with the Warsaw School of Economics, and invited to the discussion: Barbara Szatur-Jaworska, social politician and gerontologist from the University of Warsaw, Paweł Kubicki, economist, Warsaw School of Economics, Marek Niezabitowski, sociologist from the Silesian University of Technology, Ryszard Majer, social politician, Agnieszka Cieśla, architect and urban planner, Warsaw University of Technology, Marzena Rudnicka, founder and president of the National Institute of Senior Management. Panelists during the discussion analyzed the following issues: I. Beginnings of the senior policy, its definition, strategic documents of the state, II. The role of local governments in animating activities within the framework of senior policy and non-governmental organizations, III. Creation and role of the law on seniors, IV. Diversification of the environment of seniors, V. Activities in other countries within the framework of the senior policy, VI. Changes in social awareness, the evolution of attitudes towards older people, old age, ageing, VII. The market for products and services for seniors, VIII. Seniors’ activity, formal and informal, activity infrastructure, IX. Housing for older people and ageing population X. The role of the state and self-government in the senior policy, dialogue with the authorities, public-private partnership, XI. Challenges and directions of development of the senior policy, XII. The deficit of care services, XIII. Senior and pension policy, XIV. Convergence and divergence in the senior policy. (shrink)

Celem artykułu jest analiza prawnych i etycznych sposobów uzasadnienia dopuszczalności stosowania polityki namierzania i zabijania. Pojawiły się próby usprawiedliwienia tego typu działań poprzez odwołanie do egzekwowania prawa, reguł rządzących konfliktami zbrojnymi, sprawiedliwej odpłaty, prawa do obrony własnej. W artykule dokonuję analizy tych sposobów usprawiedliwiania polityki namierzania i zabijania, a następnie rozważam, które z nich faktycznie mogą uzasadniać tego typu politykę. Rozważania prowadzę w świetle głównej hipotezy projektu badawczego, który obecnie prowadzę, zakładającej, że normy regulujące dopuszczalność i sposoby (...) toczenia konfliktów zbrojnych i używania przemocy w stosunkach międzynarodowych powinny być spójne z moralnymi intuicjami dotyczącymi stosowania przemocy w przypadkach indywidualnych. (shrink)

Niniejszy artykuł jest próbą wyjaśnienia pojęcia politycznego entuzjazmu, za pomocą którego Immanuel Kant wyraził stosunek do rewolucji francuskiej. Entuzjazm jako czysto rozumowy afekt, a nie jako kolektywnie przeżywana, irracjonalna euforia, pełni w rozważaniach królewieckiego filozofa ważną heurystyczną funkcję. Pozwala mu bowiem uzasadnić pozytywne znaczenie rewolucji, która na poziomie empirycznych faktów okazała się godną moralnego potępienia eskalacją przemocy. W pierwszej części przedstawiono definicję polityki, przydatne w dalszej analizy kategorii entuzjazmu. Głównym punktem odniesienia jest tu teoria polityczna Hannah Arendt. W (...) drugiej części postaram się wyjaśnić dwuznaczną postawę Kanta wobec rewolucji francuskiej, która z punktu widzenia moralnego została przez niego jednoznacznie potępiona, natomiast z punktu widzenia estetycznego i politycznego – oceniana została bardzo pozytywnie. Kluczem do zrozumienia tej ambiwalencji jest kategoria jawnej publiczności. W trzecim rozdziale przechodzę do głównego tematu tego artykułu, czyli kwestii entuzjazm w kontekście politycznym. (shrink)

Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji solidarności pokoleń w kontekście wyzwań procesu starzenia się ludności na początku XXI wieku. Utrzymanie pozbawionych konfliktów relacji pokoleniowych jest kwestią wymagającą wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarządowych. Dlatego też w opracowaniu, po omówieniu znaczeń pojęcia pokolenie i typów relacji międzypokoleniowych, zostaną wskazane modele polityki relacji międzypokoleniowych. Opis uwzględnia działania na poziomie międzynarodowym, krajowym oraz regionalnym i lokalnym. W dalszej części analizie poddane zostaną główne założenia działań na rzecz solidarności pokoleniowej z wybranych dokumentów projektu (...) cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmie rekomendacje praktyczne i badawcze w zakresie polityki rodzinnej i rynku pracy. * The aim of this article is to introduce a concept of "solidarity of generations" in the context of challenges of population ageing at the beginning of the XXI century. Maintaining relationships without generational conflict is a matter requiring joint intervention of public, market and social sectors entities. After the discussion of generation meaning and types of relationships between generations, intergenerational policies models were identified. The description included activities at the international, national, regional and local levels. Later in the article activities assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilization project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity" were critically analyzed of the main approaches. Conclusions provided recommendations for practical action and further research. (shrink)

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dwóch wzajemnie powi¸a}zanych koncepcji istotnych z perspektywy zarz¸a}dzania publicznego w ramach polityki wobec starzenia siȩ społeczeństwa na poziomie lokalnym. Pierwsza koncepcja to „inteligentne miasta", która dotyczy wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych do poprawy zarz¸a}dzania miastami oraz dostarczania obywatelom innowacyjnych usług publicznych. Druga koncepcja to „miasta przyjazne starzeniu siȩ", która obejmuje optymalizacjȩ wszystkich funkcji miejskich do potrzeb wszystkich grup wiekowych oraz wykorzystanie szerokiego zaangażowania interesariuszy na rzecz poprawy jakości życia w okresie starości. Drugim celem jest wskazanie (...) prób praktycznego wdrażania tych koncepcji w krajach Grupy Wyszehradzkiej, które w odróżnieniu od omawianych zazwyczaj w literaturze przykładów z Europy Zachodniej charakteryzuj¸a siȩ nie tylko szybkim starzeniem siȩ populacji, ale też niedostatkami infrastruktury. W podsumowaniu przybliżono wnioski z przeprowadzonej analizy oraz potencjalne dalsze kierunki badań. ** The main aim of this paper is to introduce two interrelated concepts relevant from the perspective of public management of the ageing policy at the local level. The first concept is "smart cities," which refers to the use of new information and communication technologies to improve urban management and delivery of innovative public services for citizens. The second concept is "age-friendly cities," which includes optimization of all municipal functions to meet the needs of all age groups and to use the wide involvement of relevant stakeholders to improve the quality of life in old age. The second aim of the paper is to describe closer attempts of the practical implementation of these concepts in countries of the Visegrad Group that unlike generally discussed in the literature examples from the Western Europe are not only characterized by rapidly ageing populations, but also shortcomings of the infrastructure. Conclusions include a summary of the undertaken analysis and potential future directions of research. (shrink)

Artykuł omawia główne cechy koncepcji "solidarności pokoleń". Podejście to jest wykorzystywane w analizach dotycz¸a}cych procesu starzenia siȩ społeczeństw na pocz¸a}tku XXI wieku oraz w projektowaniu polityki publicznej. Opracowanie przybliża podstawowe znaczenia pojȩć dotycz¸a}cych pokolenia i relacji miȩdzypokoleniowych. Zwrócono uwagȩ, iż solidarność pokoleń stanowi kwestiȩ socjaln¸a} wymagaj¸a}c¸a wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarz¸adowych. Praca prezentuje też wnioski z krytycznej analizy założeń działań na rzecz solidarności pokoleniowej zaprezentowanych w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". * The (...) article discusses the main features of "solidarity of generations" concept. This approach is used in the analysis of the ageing process at the beginning of the XXI century as well as in designing of public policy. Essay introduces the basic concepts of generations and relationships between generations meaning. Article emphasizes that solidarity between generations is a social issue that requires the combined intervention of public, commercial and non-commercial bodies. Paper presents a conclusions from critical analysis of assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity.". (shrink)

Częstochowa to miasto o bogatej historii i czytelnej strukturze przestrzennej. Istotne miejsce zajmują w nim tereny śródmiejskie. Stanowią przestrzeń o szczególnych walorach estetycznych i funkcjonalnych. Ich sposób zagospodarowania podkreśla znaczenie miasta i jest przykładem współczesnej kontynuacji miejskiej tradycji. Autorka prezentuje w artykule przestrzenie placów miejskich, które należą do obszarów śródmiejskich. Każdy z nich jest próbą odwołania się do przeszłości i nawiązania do teraźniejszości. Architektura tych miejsc i kontekst urbanistyczny o szczególnej wartości historycznej, kulturowej i społecznej zobowiązują do rzetelnej analizy (...) działań projektowych, które mają być przykładem współczesnej kontynuacji miejskiej tradycji oraz mają kształtować wizję przyszłości tych miejsc. Twórcze poszukiwania najlepszych rozwiązań w ciągle zmieniającej się tkance miejskiej miasta są wynikiem spójnej polityki przestrzennej reprezentowanej przez władze miasta Częstochowy oraz środowisko architektów skupionych wokół stowarzyszenia architektów SARP (oddział w Częstochowie). Liczne konkursy architektoniczno-urbanistyczne organizowane przez SARP miały na celu zdefiniowanie obszarów problemowych i przedstawienie konkretnych rozwiązań koncepcyjnych, które stworzyłyby szansę na właściwe zagospodarowanie przestrzeni miasta. Opisane działania projektowe, w tym proces rewitalizacji przestrzeni miejskich, pokazują, jak skutecznie mogą być przekształcane obszary miejskie, w jaki sposób można tworzyć miejsca szczególne, istotne dla identyfikacji i tożsamości miasta. Poszanowanie kontekstu miejsca oraz jego twórcza kontynuacja wpisują się we współczesne tendencje dotyczące projektowania przestrzeni miejskich na terenach zurbanizowanych. Jest to szczególnie ważne dla podtrzymania dobrej tradycji planistycznej. (shrink)

Publikowana od 2018 roku seria raportów Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zradykalizowała oceny, dotyczące realności katastrofy klimatycznej, zagrażającej Ziemi – katastrofy, wywołanej przez rabunkową eksploatację zasobów paliw kopalnych. Wprowadziła nową jakość w obszar debaty publicznej i polityki klimatycznej. Efektem tego stały się podjęte przez Parlament Europejski szerokie regulacje prawne, służące powstrzymywaniu katastrofy, określone jako Zielony Ład. Regulacje te wywołały szereg napięć i konfliktów. W artykule podjęta została próba analizy skutków tych konfliktów dla dalszej walki z globalnym ociepleniem (...) i zagrożeniem katastrofą klimatyczną. Analiza przebiegu i prawdopodobnych skutków konfliktów pozwala na stwierdzenie, że odgrywają one destrukcyjną rolę dla dalszego rozwoju wydarzeń. Powodują wzrost dążenia do obrony zagrożonych interesów, a tym samym utrwalanie dotychczasowych podziałów. Czynnikiem wzmacniającym negatywne tendencje stała się wojna w Ukrainie, powodująca wzrost kosztów utrzymania w krajach Unii Europejskiej. Sumowanie się kosztów Zielonego Ładu i wojny powoduje wzrost niechęci do polityki ekologicznej, a jej przymusowy charakter rodzi pytania o efektywność i skuteczność. --------------------------------------- Zgłoszono: 30/04/2024. Zrecenzowano: 27/06/2024. Zaakceptowano do publikacji: 29/07/2024. (shrink)

Tekst omawia myśl Henryka Bergsona na temat twórczości artystycznej jako efekt „ewolucji twórczej”. Wyłanianiu się dzieła twórczego towarzysza dwa główne procesy, które utrwalaja relacje świata duchowego i materialnego: sympatia i asymilacja. Tworzenie można opisać za pomocą różnych technik, np. skupianie, mentalizacja, wykraczanie poza plan, selekcjonowanie, odwracanie przebiegów fizycznych w stronę przeciwna, obramowanie dzieła itd. Na poziomie analizy metafizycznej Bergson opisuje twórczość nie tyle jako relacje artysta–człowiek, ale jako relacje duszy artysty i świata natury, które wymykają się regułom logicznym.

In the individual, social, and political dimensions, the shaping of the liberal tradition has met up with and will continue to meet up with the presence of the Roman Catholic Church with its own philosophy. Yet has this always led to sharp conflict between Catholicism and liberalism? Has the social thinking of the Church evolved in its assessment of the liberal tradition and vice versa? Have there been points in common in the two systems of thinking? In contrast, where have (...) sparks appeared? Does Catholicism support the stability of liberal democracy? A response to these questions comprises the primary aim of the work at hand. Herein is a presentation and appraisal of one of the most interesting and continually lively clashes, accompanied by a portrayal of both Catholicism and liberalism. Analysis will be conducted at the level of social philosophy, through incidental political practice, and from the historical perspective – all of which together will enable illustration of the dynamic relationship between Catholicism and liberalism. Due to the scope of liberalism, the analysis of the Catholicism-liberalism relationship will be limited solely to the philosophy of politics and of economics. Such a restricted social philosophy involves the following issues: the genesis, essence, and characteristics of social policy; its ultimate justification or lack thereof; the relationship between the political society and its members; the types of structured political communities; the genesis, nature and duties of political authorities; the definition of the law, its foundations and limitations; the essence and properties of economic life; types of ownership; and, finally, the relations taking place between politics and economics. The problem inherent in an encounter between the social thinking of the Roman Catholic Church and liberalism appear to be especially meaningful in the context of the Polish discourse regarding the new order, its theoretical bases and institutions, projects for the realization of individual freedom, and the superiority or inferiority of values in today’s pluralistic universe. This matter is of great consequence and significance – not only intellectually but above all practically – and manifests itself in political, economic, and cultural life. Nonetheless, for decades now, Polish research into this issue has been entangled in occasional conflicts of a worldview and political nature. In turn, there is a lack of understanding and objective theoretical reflection on the subject. In fact, there are no publications which attempt to understand liberalism and assess the validity of the accusations against it. The vast amount of literature devoted to this problem most frequently opens, right from the start, with arguments stemming from either a Marxist or Catholic apologetics. The liberal credo is not identified with the philosophy of politics, but rather the theory of pro-capitalist economics. This, as a result, not only misrepresents the crux of liberalism, but also narrows the catalogue of responses by the Church on this very topic – starting with the encyclical Rerum novarum (1891) by Pope Leo XIII. In order to resolve this problem, the analysis will be rooted in the broader philosophical and historical context. In other words, it will look into liberalism on the one hand, and into those Church documents in which that institution first spoke of liberalism on the other. The discussions and deliberations contained within this volume are laid out in an introduction, four chapters, and a conclusion. The introduction includes the theoretical bases and methodological assumptions of this work, taking into account the principles of philosophical reflection and analysis. The fundamental chapters present the evolution of an attitude towards liberalism in the social teachings of the Roman Catholic Church – from Pius VI to John Paul II – taking under consideration the key moments and figures in the development of liberalism (e.g., John Locke, John Stuart Mills, John Rawls). In this time period four stages of a Catholic reference to liberalism will be distinguished. The first three constitute: 1) animosity and condemnation (from Pius VI to Pius IX), 2) criticism accompanied by tolerance (from Leo XIII to Pius XII, and 3) criticism accompanied by limited concord (from John XXIII to Paul VI). Today, and with increasing frequency, voices are heard speaking of the teachings of John Paul II as marking a new caesura in the Catholic-liberalism relationship. Hence it is worth re-evaluating and re-analyzing if such opinions are justified. The volume closes with a conclusion comprising an attempt to answer the following questions. Are Catholic accusations addressed at liberalism correct or not? Has liberalism turned out to be a philosophy open to criticism and capable of modification as the weak points in liberal theory and practice are disclosed? Can Catholic values enrich the liberal political order? Can Catholic moral-religious norms, introduced into the realm of political responsibilities, endanger the foundations of the liberal system? Reviewing the evolution of Catholicism as well as liberalism, has Catholicism found its place amidst the pluralistic harmony of liberal democracy? Kształtowanie się tradycji liberalnej napotykało i będzie napotykać na promowaną przez Kościół rzymskokatolicki filozofię, zarówno w wymiarze indywidualnym, społecznym, jak i politycznym. Czy zawsze prowadziło to do ostrego sporu między katolicyzmem a liberalizmem? Czy społeczna myśl Kościoła ewoluowała w swojej ocenie tradycji liberalnej i vice versa? Czy w obu systemach myślowych istniały punkty wspólne? Czego dotyczyły ogniska zapalne? Czy katolicyzm wspiera stabilność liberalnej demokracji? Te pytania sprawiły, że głównym celem niniejszej pracy jest prezentacja i ocena jednego z najbardziej interesujących i wciąż aktualnych sporów, a pośrednio przedstawienie dwóch filozofii – katolicyzmu i liberalizmu. Analiza tego sporu prowadzona jest na płaszczyźnie filozofii społecznej, incydentalnie – praktyki politycznej w ujęciu historycznym, co umożliwia ukazanie dynamiki relacji między katolicyzmem i liberalizmem. Z powodu zakresu liberalizmu w analizie relacji katolicyzm – liberalizm praca ta ogranicza się jedynie do filozofii polityki i filozofii gospodarki. Tak okrojona filozofia społeczna interesuje się następującymi problemami: genezą, istotą i cechami społeczności politycznej, jej ostatecznym uzasadnieniem lub brakiem takowego oraz relacjami między społeczeństwem politycznym a jego członkami, typami ustrukturyzowania wspólnoty politycznej, genezą, naturą i zadaniami władzy politycznej, definicją prawa, jego podstawą i ograniczeniami, istotą i właściwościami życia gospodarczego, rodzajami własności, stosunkami zachodzącymi między polityką a ekonomią. Problem spotkania myśli społecznej Kościoła katolickiego z liberalizmem wydaje się szczególnie znaczący również w kontekście polskich dyskusji o tworzącym się ładzie, jego teoretycznych podstawach i instytucjach, projekcie realizacji indywidualnej wolności oraz wyższości i niższości wartości w dzisiejszym, pluralistycznym uniwersum. Problem ten ma olbrzymie znaczenie nie tylko intelektualne, ale przede wszystkim praktyczne, objawiające się na poziomie życia politycznego, ekonomicznego i kulturowego. Jednak od wielu dziesięcioleci polskie studia nad tym zagadnieniem są uwikłane w doraźne konflikty o charakterze światopoglądowym i politycznym, natomiast brakuje rozumiejącej i obiektywnej refleksji teoretycznej na ten temat. Właściwie nie ma publikacji próbujących zrozumieć liberalizm i ocenić zasadność stawianych mu zarzutów. Ogrom literatury poświęcony temu problemowi najczęściej zawiera prace już na wstępie wychodzące z pozycji apologetycznie marksistowskich czy katolickich. Utożsamia się w nich credo liberalizmu nie z filozofią polityki, lecz z teorią ekonomii prokapitalistycznej, co nie tylko zakłamuje istotę liberalizmu, lecz także zawęża katalog wypowiedzi Kościoła na jego temat, rozpoczynając je od encykliki Rerum novarum (1891) Leona XIII. Aby sprawę wyjaśnić w niniejszej książce, analiza jest umieszczona w szerszym kontekście filozoficznym i historycznym, czyli „ma wgląd”, z jednej strony w liberalizm, z drugiej – w dokumenty Kościoła, w których on po raz pierwszy zabrał głos w sprawie liberalizmu. Rozważania zawarte w niniejszej pracy podzielone są na wstęp, cztery rozdziały i zakończenie. We wstępie prezentuję podłoże teoretyczne i założenia metodologiczne rozprawy, przestrzegając zasad refleksji i analizy filozoficznej. Rozdziały przedstawiają ewolucję stosunku do liberalizmu w społecznej nauce Kościoła rzymskokatolickiego, od czasów Piusa VI do Jana Pawła II, z uwzględnieniem ważniejszych momentów rozwoju myśli liberalnej (John Locke, John Stuart Mill, John Rawls). W omawianym okresie wyróżniam cztery etapy katolickiego odniesienia do liberalizmu: pierwszy – wrogości i potępienia (od Piusa VI do Piusa IX), drugi – krytyki, ale zarazem tolerowania (od Leona XIII do Piusa XII), trzeci – krytyki, choć i ograniczonej zgody (od Jan XXIII do Pawła VI) i czwarty – powszechnie oceniany jako przełom w katolickiej percepcji liberalizmu (pontyfikat Jana Pawła II). Całość rozważań zamknie zakończenie, którego treścią jest próba odpowiedzi na pytania: czy katolickie zarzuty pod adresem liberalizmu są trafne czy też nie? Czy liberalizm okazał się filozofią otwartą na krytykę, zdolną do modyfikacji pod wpływem ujawniania słabych stron teorii lub praktyk liberalnych? Czy wartości katolickie mogą wzbogacić liberalny porządek polityczny? Czy też katolickie normy moralno-religijne, wprowadzone w obręb obowiązków politycznych, zagrażają fundamentom ustroju liberalnego? Czy zarówno wobec ewolucji katolicyzmu, jak i liberalizmu katolicyzm odnalazł się w pluralistycznej harmonii liberalnej demokracji? (shrink)

Yüzyılın başından itibaren, kıta felsefesi ve analitik felsefe arasındaki tartışmalı ayrımın ötesine geçmeye çalışan ve özellikle fenomenolojinin birleştirici bir rol oynadığı girişimlere daha çok rastlamaya başladık. İki gelenek arasındaki köprünün fenomenoloji üzerinden kurulması, fenomenoloji ve analitik felsefenin kökende ortak sorulardan yola çıkmış olmalarına, tarihsel gelişimleri boyunca yollarının çeşitli şekillerde tekrar tekrar kesişmesine ve kısmen de felsefeden beklentilerin benzerliğine bağlanabilir. Makale iki felsefe arasındaki gelgitli ilişkiyi “anlam” sorusu üzerinden ele alıyor ve son yıllarda özellikle zihin felsefesi alanında ortaya çıkan işbirliğinin arka (...) planını açık kılmaya çalışıyor. İlk bölüm doğuşlarında aynı sorundan yola çıkan, ama biri dilsel anlamı ve dilsel analizi merkeze alan, diğeri dilsel anlamın içinde ortaya çıktığı dilsel bilinç yaşantılarının analizine dayanan iki felsefeyi karşı karşıya koyuyor. İkinci bölüm fenomenolojide anlamın, sadece ifade yaşantılarına özgü olarak değil de tüm bilinç yaşantılarına içkin bir şey olarak kavrandığını; anlam kavramının bu şekilde genişlemesinin, analitik felsefeden gelen bir ilhamla nasıl bir yönelimsellik yorumuna yol açtığını açıklıyor. Üçüncü ve son bölüm ise fenomenolojinin, dilsel anlam ile dolaysız deneyimde kurulan dilöncesi anlam arasında varolduğunu ileri sürdüğü genetik ilişkiyi ele alıyor. Ayrıca sadece dilsel anlamı açık kılmayı amaçlayan dilsel bir analizle sınırlı bir felsefenin, bir deneyim kuramıyla tamamlanması gerektiği öne sürüyor. Fenomenoloji, bilinçdünya korelasyonunun özsel yapılarını ve bunların genetik kuruluşunu betimleyen bir felsefe olmasıyla, dilsel anlam sorusunu önceleyen, dolayısıyla da olanaklı bir dil felsefesini tamamlayacak olan bir deneyim kuramını ortaya koyma görevini üstlenebilir. Analitik zihin felsefesinde yürütülen güncel tartışmalarda fenomenolojinin bu olası katkısı fark edilmiş görünmektedir. (shrink)

Bu makale, insanın delil ve kanıt aramaksızın bir görüşe ya da gruba bağlanması anlamıyla taklidin, bilgi ve inanç ile olan bağıntısı ve insanın düşünmesine imkân tanımadan zihninde hazır bulduğu bilgi olarak ilhamın Mu’tezilî yaklaşımla tetkikine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda makalede öncelikle, Mu’tezile’nin taklit ve ilhama yaklaşımları tespit edilecek, sonrasında bilgi ediminde insanın düşünsel çabasıyla çelişen her iki eğilimin analizi yapılacaktır. Her iki kavramın bilgi kaynakları arasında yer almamasının mantıksal gerekçeleri ortaya konularak aynı zamanda bireysel ve sosyal bir soruna da işaret edilecektir. (...) Makalenin esas hedefi ve özgünlüğü ise süregelen bir problemin eleştirisi bağlamında meseleye yaklaşması olacaktır. Bu itibarla makalede ana temayı oluşturan kavramların kısa lügavî tahlili yapıldıktan sonra tartışma konusu iki başlık altında ele alınacaktır. Makalenin planı gereği taklit ve ilhamın iman ile doğrudan bağıntısı kurulmayacak tamamıyla epistemik değeri üzerinden konu tartışılacaktır. Karşılaştırma türünde bir çalışma olmadığı için de konu Mu’tezile merkezinde değerlendirilecek, tematik bağlamın sınırları içerisinde tasvir edilmeye gayret edilecektir. Mu’tezilî bilginlere özgü klasik kaynakların yanında Zeydî-Mu’tezilî âlimlerin eserleri bununla birlikte günümüzde kaleme alınan benzeri çalışmalar makalenin bilimsel literatürünü oluşturacaktır. Genel hatlarıyla bir mezhebin yaklaşımı merkeze alındığından tasvirî bir yöntem üzerinden fikrî değerlendirmeler yapılacaktır. Sonuç olarak bilinçsiz itaatin ve özel bilgi arayışının bilgi değeri taşımadığı, doğru olan yöntemin akıl yürütme ve düşünme olduğu, gerçek itaatin bilgiye olması gerektiği vurgulanacaktır. (shrink)

Andrzej Klimczuk, Raport Desk Research: samorządowa i obywatelska współpraca transgraniczna w województwie podlaskim. Przegląd literatury i dokumentów strategicznych (Desk Research Report: Local government and civic organisations cross-border cooperation in the Podlaskie region. A literature and strategic documents review), Fundacja SocLab, Białystok 2013, 137p. ** Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie podstaw teoretycznych dyplomacji publicznej oraz charakterystyki metod i obszarów współpracy transgranicznej prowadzonej przez samorządy województwa podlaskiego. Raport w szczególności zwraca uwagę na obywatelski i samorządowy wymiar polskiej polityki zagranicznej. Podjętą analizę (...) ukierunkowano na rozpoznanie dotychczasowych praktyk w tym zakresie, jak też na określenie wniosków i rekomendacji, co do dalszego rozwoju zdecentralizowanej polityki zagranicznej. W raporcie w pierwszej kolejności omówiono podstawowe pojęcia teoretyczne związane z obywatelską i samorządową współpracą transgraniczną. Zwrócono uwagę na priorytety zdecentralizowanej polityki zagranicznej Polski oraz na zróżnicowanie sektorowe aktorów współpracy transgranicznej w województwie podlaskim. Następnie w podziale na powiaty omówiono realizowane i planowane inicjatywy współpracy transgranicznej obecne w dostępnych publicznie dokumentach strategicznych samorządów woj. podlaskiego. W dalszej części raportu podjęto próbę podsumowania obszarów i metod współpracy oraz wskazano na główne wnioski i rekomendacje. ** The aim of this paper is to present the theoretical basis of public diplomacy and the characteristics of methods and areas of cross-border cooperation conducted by local governments in Podlaskie Voivodship. Report, in particular, draws attention to the civic and local government dimension of Polish foreign policy. Undertaken analysis was targeted to recognition of existing practices in this area, as well as to identify conclusions and recommendations for further development of decentralized foreign policy. This report first discusses the basic theoretical concepts related to citizenship and local government cross-border cooperation. Attention was drawn to priorities of Polish decentralized foreign policy and sectoral diversification of cross-border cooperation actors in the Podlaskie Voivodship. Next the existing and planned cross-border cooperation initiatives present in the public programs and strategies of local governments and districts were discussed. Later in the report an attempt to summarize the areas and methods of cooperation were undertaken as well as some main conclusions and recommendations were pointed out. (shrink)

Habeşistan Prensi Rasselas Bir Hikâye, Dr. Samuel Johnson’ın (1709-1784) eserlerinin en popüler olanlarından biridir. Eserin ilk okuyucuları onu felsefî ve pratik açıdan önemli bir eser olarak görmüş ve bir roman olarak sınıflandırmanın zor olduğunu düşünmüştür. Johnson, eserini yaklaşık 250 yıl önce yazmasına rağmen bugün de okuyucuya hayatın, ölümün, evliliğin, öğrenmenin, eyleme karşı eylemsizliğin anlamını ve diğer birçok konuyu keşfettirmeye çalışmaktadır. Johnson, ahlak teorilerinden hareketle mutluluğu ele almamaktadır. Ahlakî failin kendisinden, insandan ve insanın yaşadığı hayat ve bunun koşullarından hareketle konuyu anlatmaktadır. (...) Mutluluk anlamında temele alınacak olan fail ve onun içinde bulunduğu şartları değerlendirmektedir. Mutluluk, elde edilenden veya elde etmekten çok arama ve başarmada bulunabilir. Habeşistan Prensi, Voltaire’in (1694-1778) iyimserlik sistemini çürütmek için yazdığı Candide adlı esere, planı ve yapısı bakımından benzerlik göstermektedir. Fakat vardıkları sonuç birbirlerinden oldukça farklıdır. İnsanların mutluluğu bulmayı düşündükleri hemen her unsur ele alınıp bunların istenileni veremeyeceğinin belirtildiği Habeşistan Prensi, yöneticilerden hizmetçilere, yaşlılardan gençlere, bilgelerden cahillere varıncaya kadar her kesimden insanı örneklemektedir. Bütün olaylar mutluluk umuduyla başlamış fakat hayal kırıklığıyla sona ermiştir. Sonuçta romanda kurgusal bir yolculuk aracılığıyla ahlakî bir gerçeklik ortaya konulmaya çalışılmıştır. Johnson, Türkiye'de çok fazla tanınmadığı için makalenin giriş kısmında hayatı ve eserlerinin Habeşistan Prensi ile ilgili olan yönlerine kısaca değindik. Çalışmada yöntem olarak nitel araştırmanın imkanlarından yararlanılmış, literatür ve doküman analizi metotları kullanılarak Habeşistan Prensi’nde mutluluk, kötümserlik, iyimserlik konuları incelenmiştir. (shrink)

Marx’ın yapıtlarında ahlaki bir kaygı taşıdığı ve bu doğrultuda bir etik teorisine sahip olduğu düşüncesi günümüzde tartışılmaya devam eden bir meseledir. Bu tartışma genellikle Marx'ın yabancılaşma, insan doğası ve kapitalizm hakkında ileri sürmüş olduğu düşünceleri üzerinden yürütülmektedir. Bu kapsamda, ilk olarak, makalede Marx’ın yabancılaşma teorisi ve bu kavramın nasıl ortaya çıktığına ilişkin tarihsel arka plan verilmektedir. Daha sonra yabancılaşma ile insan doğası arasındaki ilişkiyi kurarak, Marx'ın insan doğası anlayışının ona bir etik teorisi imkânı sağlayıp sağlamadığı tartışılmaktadır. Bu bağlamda, Marx'ın (...) etik teorisine hizmet eden evrensel bir insan doğası anlayışına sahip olduğu fikri, Louis Althusser ve Norman Geras'ın analizi ile irdelenmektedir. Yapılan tartışmalar doğrultusunda, nihai olarak, makalede Marx’ın bir etik teorisine ve ahlak anlayışına sahip olduğu sonucu desteklenmektedir. (shrink)

Klasik tefsir merviyatı konulu kaynaklarda En‘âm sûresinin Mekke döneminin sonlarında tek seferde topluca nazil olduğu rivayet edilmektedir. Bununla birlikte sûrenin bazı âyetlerinin farklı zamanlarda indiğine işaret eden sebeb-i nüzul rivayetleri bulunmaktadır. Aynı şekilde bazı âyetlerinin Medenî olduğu bilgisi de birçok rivayette vurgulanmaktadır. Farklılaşan rivayetler, En‘âm sûresinin tek seferde mi yoksa belirli bir zaman aralığında peyderpey mi nazil olduğu konusunda bir çelişkiyi beraberinde getirmektedir. Sûrenin nüzulünün mahiyetinin tespit edilmesi ve neticede bu çelişkili durumun giderilmesi önem taşımaktadır. Bu makalede, En‘âm sûresinin metin (...) içi ve metin dışı bağlamının değerlendirilmesi ile sûrenin nüzul sürecinin incelenmesi hedeflenmektedir. Böylece sûrenin tek seferde mi yoksa farklı zamanlarda mı nazil olduğunun tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Metin dışı bağlam ile kastedilen, sûrenin tek seferde indiğini ya da sûrenin farklı âyetlerinin farklı zamanlarda ve muhtelif sebeplerle indiğini ifade eden rivayetler ekseninde şekillenen tarihî arka plandır. Metin içi bağlam ile kastedilen ise En‘âm sûresinin lafzî ve anlamsal yapısı ile ortaya çıkan metinsel özellikleridir. Bu şekilde sûrenin hem indirilişine dair rivayetler hem de metinsel özellikleri göz önüne alınarak incelenmekte ve özellikle müfessirlerin konu hakkında ortaya koydukları çözüm önerileri karşılaştırmalı bir analizle değerlendirilmektedir. Bu konu üzerinde son dönem müfessirlerinin çok daha fazla durduğu görülmüştür. Rivayetlerin hem teknik hem de içerik analizi, sûre hakkındaki sebeb-i nüzul rivayetlerin mahiyeti, sûrede ortaya çıkan metinsel bütünlük ilgili müfessirlerin bu mevzuda özellikle üzerinde durdukları konular olmuştur. Zira bazı müfessirler tek seferde indirildiğine yönelik rivayetleri hem sened hem de aksi yöndeki rivayetlerden dolayı sahih bulmamıştır. Birçok müfessir ise sûrenin tek seferde nüzulünün mümkün olduğunu iddia etmiştir. Bu görüşlerini delillendirirken de özellikle sebeb-i nüzul rivayetler üzerinde durmuşlardır. Bu rivayetlerin muteber hadis kaynaklarında yer almadığını ayrıca bunların sonradan âyetin anlamını beyan etmek için yapılan esbâb-ı nüzûl yorumlar olduğunu ifade etmişlerdir. Ayrıca hükmün taahhürü ve nüzul tekrarı gibi usule dair konulardan yararlanarak görüşlerini temellendirmeye çalışmışlardır. Sûredeki metinsel bütünlük de bu kapsamda değerlendirilmiştir. Zira En‘âm sûresinde, müşriklerin Hz. Peygamber’e ve onun tebliğ ettiği dinin her bir esasına karşı yaptıkları itirazların cevaplandığı ve câhiliyeye ait uygulamalarının, örf ve âdetlerinin reddedildiği görülmektedir. Sûrenin ilk âyetinden son âyetine kadar görebildiğimiz metinsel bütünlük ve bu paralelde seyreden tarihî arka plan ayrıca sûrenin “tek seferde nazil olduğunu” bildiren rivayetler hep birlikte ele alınınca En‘âm sûresinin tek seferde indirilmiş olması ihtimalinin yüksek olduğu görülmektedir. (shrink)

The contribution focuses on philosophical issues of justice of positive law in the light of the social teaching of John Paul II. The analyses start with consideration of anthropological foundations of justice as virtue, develop with the reflexion upon justice of actions realizing justice and finally arrive at examination of the criteria of justice of law. -/- It is argued that relations between a human being and goods (ends of actions) form ontological basis of natural law and justice of actions (...) – orders and prohibitions are secondary in respect to these relations. An aim of just law (and natural law) is not preservation or restoration of abstractly understood moral order based on norms – orders and prohibitions) but integral development (good) of a person – a being possessing dignity. John Paul’s II philosophy of law takes advantage primarily of Thomas Aquinas’ approach to law and combines it with constructions which are typical for modern human rights protection. John Paul’s II conception of natural law is anthropocentric and bases on subjective rights thinking. Human dignity and human rights which derive from it provide basic criteria for the justice of law. Human rights as subjective rights disclose natural law which is understood as a set of goods for a human person. These goods are ends of actions and as such they determine actions and their forms. This point of view is compatible with Aquinas’ definition: “law is nothing but a rational plan of operation, and … the rational plan of any kind of work is derived from the end” (Summa contra gentiles, lib. 3, cap. 114, n. 5). -/- Positive (human) law which is not just has no normative power in this sense that it does not in itself provide reasons for concrete actions of a concrete actor. Sometimes there are moral reasons for following unjust law, however if its norm prescribes actions which are wrong in themselves (internally wrong) there is moral obligation to act contrary to such a legal norm. -/- Zasadniczym przedmiotem opracowania jest filozoficzna refleksja Jana Pawła II nad sprawiedliwością prawa stanowionego. Analizy przebiegają od zagadnienia antropologicznych podstaw sprawiedliwości poprzez problematykę działań realizujących sprawiedliwość do zagadnienia sprawiedliwości prawa stanowionego. Opracowanie zamykają uwagi wskazujące na kontekst teologiczny istotny dla problematyki sprawiedliwości, którego analiza wykracza jednak poza podjęte zamierzenie koncentrujące się na problematyce filozoficznoprawnej. Argumentuje się, że u podstaw tej refleksji leży namysł nad relacją człowieka do dobra, która stanowi ontologiczną podstawę prawa naturalnego i sprawiedliwości – nakazy i zakazy są wtórne wobec tej relacji. Celem prawa i sprawiedliwości jest dobro konkretnego, obdarzonego godnością człowieka, a nie np. przywracanie abstrakcyjnie pojętego porządku moralnego. Od strony konstrukcji teoretycznej, filozofia prawa Jana Pawła II jest osadzona przede wszystkim na koncepcji Tomasza z Akwinu łączonej z konstrukcjami typowymi dla współczesnej ochrony praw człowieka. To w godności i wynikających z niej prawach człowieka poszukiwać trzeba zasadniczych treściowych kryteriów sprawiedliwości prawa. Prawa człowieka jako prawa podmiotowe są podstawowym wyrazem prawa naturalnego, stanowiącego ontyczną podstawę sprawiedliwości i które pojmowane jest jako zespół dóbr dla osoby, zatem i celów kształtujących działanie. Perspektywa pojmowania prawa naturalnego jest antropocentryczna. Prawo stanowione, które nie jest sprawiedliwe, nie ma „mocy prawa”, przede wszystkim w takim sensie, że nie stanowi samo w sobie racji działania. Niekiedy, ze względów moralnych, niesprawiedliwe prawo wymaga posłuszeństwa. Jeśli jednak prawo stanowione daje uprawnienia do czynów wewnętrznie złych i nakazuje takie czyny, to nie tylko nie obowiązuje w sumieniu i nie jest racją działania, ale obowiązkiem jest postępowanie wbrew takiemu prawu. (shrink)

Arap şiirinde özhiciv kültürünü yansıtan örneklerin analiz edildiği bu çalışmada, klasik Arap şiirinde özhiciv olgusu şiirin aykırı bir teması perspektifinden incelenmiştir. Câhiliye sonrası Arap toplumunda devletleşmeyle birlikte kabile birliğine dayalı sistemin nispeten yerini bireyselliğe bırakması ve bireyin kabile taassubundan bağımsızlaşması, hiciv anlayışında bazı dönüşümleri beraberinde getirmiştir. Böylece korkutmak, azarlamak ve itibarsızlaştırmak gibi hicivde aranan ve onu etkili kılan pek çok özellik işlevini yitirerek yerini eğlendirme ve güldürmeye bırakmıştır. Bu çerçevede özhiciv gibi ilginç bir tür ortaya çıkmış ve bu türde nitelikli (...) örnekler sergilenmiştir. Arap edebiyatının farklı dönemlerinde kendini hicvetmeye dair örneklerin izini süren bu çalışmada, ilgili malzemenin analizi yoluyla bu olgunun öncüleri, arka planındaki etkenler ve kullanıldığı bağlamlar tespit edilip ortaya konulması amaçlanmıştır. Arap dili ve belagati sahasında hiciv konusunu işleyen çeşitli düzeylerde akademik çalışmalar mevcuttur. Ancak tespit edebildiğimiz kadarıyla ülkemizde klasik Arap edebiyatında kendini hicveden şairleri doğrudan konu edinen herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Böylesine özgün bir tema üzerinde, Arap edebiyatının farklı dönemlerini kapsayacak şekilde derinlemesine ve ayrıntılı müstakil çalışmaların eksikliği, bu konunun ele alınmasını zorunlu kılan ana etkenlerden birisi olmuştur. Müstesna bir tema hüviyetini arz eden özhicve dair verilerin klasik edebî kaynaklarda dağınık olarak yer alması ya da yeterince ele alınmamış olması, bu olgunun Arap şiirinin kültürel sistemine aykırılığıyla birlikte, üzerinde düşünülmesi gereken önemli konular arasındadır. Bu çerçevede önce özhiciv ve ilintili kavramlar üzerinde durularak aralarındaki fark ortaya konulmaya çalışılmış, ardından özhicvin tarihçesi ve klasik Arap şiirindeki yeri ele alınmıştır. Son olarak doğrudan ve dolaylı olarak kendini hicvederek nadide örnekler sergileyen ve özhiciv geleneğinin gelişmesinde rol oynayan bazı şairler üzerinde durulmuştur. (shrink)

Fas Ahvâl-i Şahsiyye Kanunu üzerinde 2004 yılında yapılan reformlarla birlikte Fas Aile Kanunu (Müdevveneh), İslam dünyasındaki en eşitlikçi kanunlardan biri olarak kabul edilmektedir. Söz konusu reformlar, Fas'ta onlarca yıldır devam eden uzun soluklu kamuoyu tartışmalarının bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Ahmed el-Hamlîşî 1980'lerin başından itibaren bu tartışmalara aktif olarak katılmış ve Ahvâl-i Şahsiyye Kanunu'nun yoruma açık insan yapımı bir kanun olduğunu ve revizyonunun ictihad yoluyla yapılması gerektiğini savunmuştur. Kral 6. Muhammed tahta çıktıktan kısa bir süre sonra, 2001 yılında, Fas Ahvâl-i (...) Şahsiyye Kanunu'nda reform yapmak üzere Kraliyet Danışma Komisyonu'nu oluşturdu. Kral 6. Muhammed komisyonu, Şeriat'ın temel hedeflerini (makâsıdü'ş-Şeria) gözeterek ve aynı zamanda ictihad yoluyla zamanın ve toplumun ihtiyaçlarına cevap vererek Ahvâl-i Şahsiyye Kanunu’nda önemli değişiklikler yapmakla görevlendirdi. Bununla birlikte, komisyon üyelerini kamu yararını göz önünde bulundurmaya ve önerilen her türlü değişiklikte uzlaşma ve ılımlılık için çaba göstermeye teşvik etti. Komisyon üyeleri önerilen değişiklikler üzerinde yaklaşık iki buçuk yıl çalıştı ancak birçok konuda uzlaşmaya varamadı. Bu bağlamda, üyelerin komisyon içinde oluşan iki ana gruptan reformist ve gelenekçilerden birine, az ya da çok, meylettiği söylenebilir. Ahmed el-Hamlîşî, Kraliyet Danışma Komisyonu'nun üyelerinden biriydi. Komisyon üyeleri arasında reformist grubun değişiklik tekliflerini destekleyen ama aynı zamanda bunu gelenekçilerin benimsediği dili kullanarak yapan etkili ve önemli bir isim oldu. Nitekim, el-Hamlîşî İslam hukuku çerçevesi içinde kalan eleştirel ama ılımlı görüşleriyle aile hukukunun reformunu talep eden gruplar için bir referans noktası haline geldi. Bu çalışmada, Ahmed el-Hamlîşî’nin fıkhi temellendirme ve delillendirme açısından Fas 2004 aile hukuku reformlarının arkasındaki isim olduğu savunulmaktadır. Veri analizi yönteminin uygulandığı bu çalışmada, öncelikli olarak Hamlîşî'nin eserleri, çeşitli mecralardaki mülakatları ve konuşmaları kullanılmıştır. Hamlîşî’nin anlayışındaki farklılık ve benzerlikleri ortaya çıkarmak için literatüre başvurulmuş ve benzer görüşlerle karşılaştırmalar yapılmıştır. Fas Ahvâl-i Şahsiyye Kanunu’nun reformuna dair kısa bir arka plan açıklamasının ardından bu makale, Hamlîşî'nin metin ve bağlam arasındaki arabulucu rolünü, aile hukuku reformları tartışmasındaki yerini ve dolayısıyla Şeriat-devlet ilişkileri konusundaki duruşunu incelemektedir. Daha sonra, ictihad kapısının kapanması meselesi, müctehid olabilmenin şartları, müctehidin nitelikleri ve Kraliyet Danışma Komisyonu tarafından uygulandığı şekliyle kolektif ictihad türü (cemâʿî ictihad) hakkındaki görüşlerine atıfla Hamlîşî’nin ictihad anlayışına odaklanılmaktadır. Son olarak, Hamlîşî'nin akıl yürütme yöntemi ve ortaya koyduğu gerekçeler aile hukuku ile ilgili meseleler örnekliğinde gösterilmektedir. (shrink)

Bu makalede, Abbâsî dönemi şairlerinden İbnu’r-Rûmî’nin Abbâsî hanedanlığının bir üyesi olan Abdülmelik b. Sâlih için nazmettiği methiyesinin tematik bir incelemesinin yapılması planlanmaktadır. Bu analiz, İbnu’r-Rûmî’nin methiyesinin karmaşık katmanlarına derinlemesine bir bakış sağlamaktadır. Methiye, bilhassa Abbâsî döneminin Arap edebî geleneğinde önemli bir yeri bulunan şiirsel bir ifade biçimidir. Yapılan çalışmanın konusu, methiyedeki tematik unsurların araştırılmasına ve İbnu’r-Rûmî’nin hem övgüsel hem de eleştirel anlayışa sahip bir anlatı oluşturmak için dili ve imgeleri nasıl kullandığının ortaya çıkartılmasına dayanmaktadır. Araştırmanın kapsamı, bahis mevzu methiyenin tarihî (...) ve kültürel arka planı bağlamında anlaşılmasının sağlanmasına kadar uzanmaktadır ve Abbâsî döneminin toplumsal normlarının, değerlerinin ve beklentilerinin anlaşılmasına da ehemmiyet vermektedir. Bu yaklaşım, metnin öneminin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlamaktadır ve salt övgünün ötesine geçerek dönemin sosyopolitik dinamikleri hakkında bir yorum sunmaktadır. Öte yandan mevcut tarihî kayıtların İbnu’r-Rûmî ile Abdülmelik b. Ṣāliḥ arasındaki ilişki hakkında çok az ayrıntı sunduğunu ve mevcut belgelerde bu konuda kapsamlı bilgi bulunmadığını vurgulamak gerekir. Bu çalışmanın önemi, klasik Arap edebiyatı alanına yaptığı katkısından, özellikle de methiyelerin bu literatür geleneğindeki rolünün ve gelişiminin anlaşılması hususundaki önceliğinden kaynaklanmaktadır. İbnu’r-Rûmî’nin eserinin analizi vasıtasıyla bu araştırma, methiye nazmının karmaşık doğasına dikkat çekmesinin yanı sıra; şair, şiirde övülen kişi ve şaire verilen maddi ödül arasındaki ilişkinin ayrıntılı şekilde anlaşılmasını da sağlamaktadır. Araştırmada benimsenen yöntem, daha derinlemesine bir anlayış kazanmak maksadıyla, manzumenin temalarını parçalara ayırmaya odaklanan yakın bir metinsel analizi içermektedir. (shrink)

The article analyses the scientific work of Bohdan Jałowiecki, highlighting his influence on the development of interdisciplinary urban studies in Poland. By integrating elements of sociology, geography and spatial planning, Jałowiecki contributed significally to the internationalisation of Polish scientific thought, including the intoduction of the French concepts of Henri Lefebvre and Manuel Castells. The introduction of the idea of social production of space and rational electicism in research methodology allowed for a deeper understanding of socio-spatial processes. The article discusses Jałowiecki's (...) assessment of development policies during socialism and systematic transformation, incuding his early warnings against the uncritical adoption of the dogma of economic growth. Jałowiecki emphasised the importance of socialising spatial planning and citizen participation in decision-making processes, stressing the need to integrate economic and spatial planning in order to fully reflect the public interest and shape the spatial order. (shrink)

Türkiye’de 1980 yılında gerçekleşen darbenin ardından iş başına geçen yeni ülke yönetimi pek çok alanda yeniden yapılanmaya girişmiştir. Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) da anayasal bir kurum olarak yeniden tanımlanarak kurumsallaşmasında önemli adımlar atılmış, din eğitimi ve hizmetlerinin laiklik ilkesince gerçekleştirilmesi öngörülmüş, okullarda din ve ahlak öğretimi anayasayla zorunlu hale getirilmiş ve din eğitimi bir bilim alanı olarak modern üniversite sistemi içerisinde tanımlanmıştır. Tüm bu gelişmeler eğitim tarihi çalışmalarında bu döneme ayrıca önem atfedilmesine ve ilgili gelişmelerin arka planlarını anlama çabalarına neden (...) olmuştur. Bu çalışma, bir anlatı çalışması olarak dönemin yaygın din eğitimi ve hizmetleri gelişmelerinin odağında, karar verme ya da uygulayıcı konumunda bulunanların hatıratlarından yola çıkarak 1980 yılı ve hemen sonrası gelişmelerini anlamaya odaklanmıştır. Çalışmada, dönemin DİB yönetim kadrosunda bulunanların hatıratlarından darbenin kuruma ve kurumsal hizmetlere etkileri, kurumsallaşma süreci, din istismarı tartışmalarının eğitsel boyutları, din eğitimine ve hizmetlerine siyasi müdahale girişimleri, yaygın din eğitiminin yasal dayanak çalışmaları ve kurumsallaşmanın bilimsellikle desteklenmesi konularındaki tartışma ve gelişmelerin arka planları incelenmiştir. Kurumsallaşmanın sadece hukukî boyutta kalmaması için gösterilen çabalar ve faaliyetler (yurt dışı teşkilatlanması, bilimselleşme faaliyetleri gibi) de hatıratların dönemi aydınlatan diğer verileri olmuştur. Bulgulardan hareketle DİB’in kurumsallaşma sürecini siyasî müdahalelere rağmen bu dönemde tamamladığı ve kurumun ülkedeki din hizmetleri ve eğitimi uygulamalarının dönem koşullarınca profesyonel boyutta sürdürülebilir hale getirilmesinin arka planında söz sahibi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. (shrink)

Artykuł zawiera rozważania nad zróżnicowaniem tekstów eseistycznych dotyczących problematyki polskości, wynikającym z różnorodnej roli pamięci w poszczególnych koncepcjach narodowej tożsamości. Celem szkicu jest podjęcie refleksji nad relacją, w jaką wchodzą teksty, dające się określić jako tradycjonalistyczne oraz modernizacyjne, z orientacjami esencjalistycznymi i kontruktywistycznymi. Przedmiot analizy zawartej w tekście stanowią przede wszystkim dwie publikacje: Awangardowy konserwatyzm Pawła Rojka oraz Polska: wspólnota fantazmatyczna Agaty Bielik-Robson. Eseje te pozwalają się traktować jako reprezentatywne przykłady złożonych zależności ideowych występujących w obszarze refleksji nad polskością.

Artykuł ukazuje polityczność ontologicznego systemu Benedykta Spinozy na przykładzie pojęcia conatus. Autorka broni spójności myśli niderlandzkiego myśliciela polemizując z interpretacją Leszka Kołakowskiego, podług której system Spinozy charakteryzują nieprzezwyciężalne antynomie jednostki i nieskończoności. Jak zostaje wykazane w tekście artykułu, dostrzeżenie fundamentalnie politycznego charakteru ontologicznych pojęć Spinozy pozwala przekroczyć owe antynomie w kierunku spójnej i klarownej interpretacji. Skupiając ciężar wywodu na pojęciu conatus, autorka poddaje analizie dwie antynomie Kołakowskiego. Pierwsza z nich dotyczy problemu trwania i jednostkowości i przedstawia pozorną sprzeczność pomiędzy zasadą (...) samozachowania indywiduów a niepodzielnością substancji. Druga zaś, dotyka kwestii ściśle etycznej – rzekomej niezgodności pomiędzy pragnieniem zachowania się w swym istnieniu a pragnieniem intelektualnej miłości Boga. Autorka wykazuje, że podstawą obydwu antynomii jest zapoznanie polityczności pojęcia conatus, a wraz z nim politycznego wymiaru Etyki. (shrink)

W niniejszym artykule poddane są analizie problemy historiografii filozofii ukraińskiej, wynikajace w tym momencie, kiedy przedmiotem badań stają się instyticje, prądy umysłowe, osobowości należące do kanonicznej ukraińskiej filozofii, lecz zbadanie których nie jest możliwe bez uwzględnienia kontekstu poskiego. Taki kontekst utworzony został przez „wspólna strefę” polskiej a ukraińskiej historii i obejmuje tak ważne dla tych historii postaci oraz instytucje jak Stanisław Orzechowski, Akademia Kijowsko-Mohylańska lub Szkoła Lwowsko-Warszawska. Zdaniem autora, badania nad polskim kontekstem filozofii ukraińskiej wymagają ponownie przyjrzeć się uspadkowanym poglądom (...) i mniemaniom odnośnie ukraińskiej tożsamości narodowej i są w stanie pokonać pojmowanie narodowej tradycji filozoficznej jako dostatecznego i oryginalnego produktu własnej narodowej kultury. (shrink)

Se analiza el debate actual sobre el concepto de Escuela de Salamanca. Se muestran las nuevas propuestas de los estudiosos: su carácter global (no solo Salamanca); su alcance interdisciplinar (no solo teológico, también jurídico, económico, sociopolítico, etc); la cuestión de los miembros también experimenta una ampliación, aunque siempre se señala un cierto cordón umbilical con los Maestros salmantinos; todo ello dentro de un marco temporal que se extiende durante el siglo XVI y primera mitad del XVII. Estas nuevas perspectivas no (...) excluyen los elementos tradicionales, sino que amplían y desarrollan el concepto primitivo, pero con carácter inclusivo. Por último, se aborda el tema de las condiciones de posibilidad de la Escuela, que se contextualiza en un ámbito histórico que la hace posible. Al término del estudio se ofrece un posible nuevo concepto de la Escuela, todavía _in fieri_. (shrink)

The aim of the paper is to compare the role played by logical analysis in Wittgenstein’s Tractatus logico-philosophicus and Russell’s On Denoting. Whereas in Russell’s work it is an important element of his argument in support of description theory, in his pupil’s it does not function this way. Russell, while analysing various propositions, including descriptions translates them into formal language, indicating that those propositions, despite the appearances, in fact do not denote. Logical analysis shall be a tool decisive in favour (...) of Russell’s thesis. Wittgenstein similarly analyses some troublesome propositions and claims that they are meaningless. The difference is that Russell’s final conclusion is derived from logical analysis, whereas Wittgenstein’s from pure speculation. In Tractatus logico-philosophicus logical analysis is not a method thanks to which the author gets certain result, just as it was the case with his teacher and his On Denoting. In Wittgenstein’s early philosophy logical analysis concerns just a few technical problems connected only to some ideas from Principia mathematica, and not to the main subject of his work, which is the analysis of philosophical theses. (shrink)

La psiquiatría nace con el siglo XIX, la fenomenología con el XX. Desde el advenimiento de la segunda ha querido la primera ver en ella una vía para la superación del positivismo que la atenazaba desde su mismo origen. Uno de sus intentos más logrados fue el del psiquiatra Ludwig Binswanger a lo largo de los años veinte del pasado siglo. Recorrió en ese tiempo las Investigaciones lógicas de Husserl y ensayó su acercamiento a la psicología estructural. Proponemos que una (...) deficiente lectura de las posibilidades de la fenomenología ―comprensible en su prematuridad, desgraciada en su ímpetu anti-(neo)kantiano― impidió que reconociera su horizonte trascendental y así pudiera entrever caminos de acceso al mundo, a la persona y a su concreto sufrimiento. Para concluir presentamos el intento que supone el proyecto La mirada filosófica como mirada médica por recuperar aquella problematicidad y ahondar en una aproximación respetuosa al padecer, tal como aparece, sin violentarlo por el concepto. (shrink)

Otto Weininger’s work entitled Sex and Character is an important text in the intellectual history of Viennese modernism of the f‌in de siècle period. The author makes a pessimistic diagnosis of modern culture, which, according to him, is infected by anti-cultural feminine values. With desperate passion, he looks for a way to heal this state of affairs and finds it in the project of male reorientation in culture. To make this plan a reality, he thoroughly redef‌ines sex and gender. (...) The aim of the article is to investigate various paradoxes and contradictions contained in this famous work. (shrink)